5 objawów, po których poznasz udar mózgu

Wraz z wiekiem ryzyko wystąpienia udaru mózgu gwałtownie wzrasta. Badania wskazują bowiem, że dużo częściej występuje on u osób, które ukończyły 55. rok życia. Z czasem jest coraz gorzej – udar mózgu najczęściej pojawia się u 70-latków.

Na nasze szczęście udar mózgu daje dość charakterystyczne objawy, przez co łatwo go wcześnie rozpoznać i wezwać pomoc. Jest to bardzo ważne, jako że w tym przypadku czas działa na naszą niekorzyść, a zbyt późne zapewnienie choremu opieki medycznej może doprowadzić do poważnych powikłań lub nawet śmierci. Dowiedz się, co to jest udar mózgu i jak szybko go rozpoznać, aby uratować życie swoje i innych!

» Kłopoty z pamięcią zdarzają się każdej z nas. Dowiedz się, kiedy problemy z pamięcią mogą świadczyć o demencji!

Udar mózgu – czy jesteś w grupie ryzyka?

Do udaru mózgu dochodzi wtedy, kiedy następuje zatrzymanie dopływu krwi do mózgu lub występuje krwotok śródmózgowy (wylew krwi do mózgu). Warto tu zaznaczyć, że do pierwszej sytuacji dochodzi dużo częściej – udar niedokrwienny, spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi, stanowi do 90% wszystkich udarów. Do udaru krwotocznego, czyli wylewu krwi z pękniętego naczynia krwionośnego, dochodzi więc dużo rzadziej.

Niektóre objawy są wspólne dla udaru niedokrwiennego i udaru krwotocznego. Stąd też dokładnego rozpoznania, z którym stanem mamy do czynienia, można dokonać jedynie dzięki tomografii komputerowej głowy.

Udar mózgu może wystąpić u każdego, jednak stan ten dużo częściej występuje u osób powyżej 55. roku życia. Mówi się też, że co dziesięć lat ryzyko udaru wzrasta dwukrotnie. Ponadto dotyka on częściej mężczyzn niż kobiety, a osoby czarnoskóre są genetycznie bardziej narażone na zachorowanie. Okazuje się jednak, że nie tylko rasa ma tutaj znaczenie – jeśli ktoś w naszej rodzinie miał udar, możemy mieć genetyczne predyspozycje do zachorowania.

Oprócz tego istnieje kilka innych czynników ryzyka, na które mamy mniejszy lub większy wpływ:

• nadciśnienie tętnicze
• cukrzyca
• choroby sercowo-naczyniowe
• otyłość
• nieodpowiedni tryb życia (palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, brak aktywności fizycznej)

Pamiętajmy, że przebycie udaru wcale nie wyklucza jego wystąpienia w przyszłości. U wielu osób choroba ta pojawia się więcej niż raz, podobnie jak zawał serca.

Po czym rozpoznać udar?

Każda z nas powinna wiedzieć, jakie są objawy udaru – ta wiedza może uratować życie nasze i naszych bliskich! Możemy wyróżnić pięć objawów, które dość jednoznacznie wskazują na udar mózgu, a ich rozpoznanie wymaga natychmiastowego wezwania pomocy.

1. Niedowład kończyn i mięśni twarzy po jednej stronie ciała

Chory nie może się uśmiechnąć (jeden kącik ust wyraźnie opada, mięśnie są zwiotczałe) ani utrzymać wyciągniętych rąk w tej samej pozycji.

2. Zaburzenia mowy

Chory może mówić niewyraźnie, bełkotliwie, niezrozumiale albo wypowiadać zdania pozbawione sensu.

3. Problemy z rozpoznawaniem mowy

Chory nie rozumie, co się do niego mówi, ma problem z wykonywaniem poleceń, jest wyraźnie oszołomiony.

4. Brak lub osłabienie czucia po jednej stronie ciała

Nie musi to być całkowity paraliż – czasem chory ma problem z utrzymaniem czegoś w jednej ręce albo z kontrolowaniem ruchów kończyn.

5. Gwałtowny ból głowy, mdłości i wymioty, z czasem również zaburzenia świadomości

ZAPAMIĘTAJ: sposób na szybką diagnozę

W krajach anglojęzycznych opracowano powszechnie znane badanie F.A.S.T. (z angielskiego – szybko, pośpiesznie), które pozwala na szybkie i trafne zdiagnozowanie udaru mózgu u innych. Warto się zapoznać się z tą metodą, nawet jeśli nie operujemy zbyt dobrze językiem angielskim. Informacje na temat tego badania możemy znaleźć nawet w niektórych ośrodkach zdrowia w naszym kraju.

Badanie F.A.S.T. wykorzystuje skojarzenia odpowiadające najbardziej rozpoznawalnym objawom. F – face, czyli twarz (opadanie kącika ust przy uśmiechu), A – arm, czyli ręka (opadanie wyciągniętej ręki spowodowane połowicznym niedowładem kończyn), S – speech, czyli mowa (zaburzenia mowy, bełkot lub niepoprawne wypowiadanie niektórych słów) oraz T – time, czyli czas, który jest kluczowy, jeśli zauważymy którykolwiek z powyższych objawów.

Udar mózgu w znacznej większości przypadków daje charakterystyczne objawy, w tym głównie te z wymienionych powyżej, co sprzyja jego szybkiemu rozpoznaniu i wezwaniu pomocy.

» Spadek masy ciała, bezsenność i drażliwość – łatwe do przeoczenia objawy, które mogą zwiastować groźną chorobę. Dowiedz się wszystkiego o nadczynności tarczycy!

Co robić w razie udaru – pierwsza pomoc

Niestety, udar mózgu jest chorobą, przy której nie możemy zrobić wiele i jedynie szybkie wezwanie pomocy medycznej może uratować życie chorego. Do czasu przyjazdu pogotowia możemy jednak podjąć pewne podstawowe kroki, które pomogą nam w podtrzymaniu funkcji życiowych.

Przede wszystkim powinniśmy ułożyć osobę dotkniętą udarem mózgu w pozycji bezpiecznej, zwłaszcza jeśli doszło do utraty przytomności lub pojawiają się wymioty. Pozycja bezpieczna (zwana także pozycją boczna ustaloną) ułatwia oddychanie i likwiduje ryzyko zakrztuszenia się wymiocinami lub zapadnięcia języka u osoby nieprzytomnej.

Jak ułożyć chorego w pozycji bezpiecznej?
1. Układamy poszkodowanego na plecach. Znajdującą się bliżej nas nogę chorego zginamy w kolanie, a rękę umieszczamy pod biodrem.
2. Drugą rękę poszkodowanego zginamy w łokciu i układamy na jego klatce piersiowej.
3. Przytrzymując chorego za ramię i biodro, przekręcamy go w swoim kierunku, po czym jego ręką znajdującą się bliżej podłoża podpieramy jego głowę tak, aby łokieć oparł się o podłogę.
4. Głowę chorego odciągamy do tyłu, otwieramy mu usta i kierujemy je w stronę podłoża. Jedną rękę poszkodowanego wsuwamy pod jego brodę, a drugą zginamy w łokciu.

Czekając na przyjazd pogotowia ratunkowego, powinniśmy stale monitorować funkcje życiowe chorego. W przypadku gdy dojdzie do zatrzymania oddechu, niezwłocznie powinniśmy rozpocząć reanimację.

Choć zatrzymanie oddechu i rytmu serca zdarza się przy udarze dość rzadko, nie zwalnia nas to z obowiązku kontroli funkcji życiowych.

» Znamiona na skórze – niewinne pieprzyki czy ryzyko zmian nowotworowych? Sprawdź, jak kontrolować zmiany na skórze!

Przy udarze niedokrwiennym może wystąpić napad padaczkowy. Jeśli do niego dojdzie, musimy zachować spokój i zabezpieczyć głowę chorego (układając pod nią poduszkę lub własne ręce), tak aby zapobiec zakrztuszeniu lub mechanicznemu uszkodzeniu głowy. Po zakończeniu napadu chorego umieszczamy w pozycji bezpiecznej i kontrolujemy funkcje życiowe do przyjazdu karetki.

Metoda F.A.S.T. – słyszałyście o niej wcześniej?