Barbórka, czyli jak Basie świętują z górnikami

Foto: Pixabay

Czy są na sali jakieś Basie? Kobiety pewne siebie, niezależne i lubiące iść pod prąd? Czasem trochę zbyt pobudliwe, z jednej strony kapryśne jak małe dzieci, a z drugiej bardzo uczuciowe i wymagające delikatności i opieki?

Drogie Basie, dziś Wasze święto, które obchodzicie nie tylko wspólnie z bliskimi, ale także z całym Górnym Śląskiem! Co takiego urzekło w Was naszych górników?

» Wiesz, że w imieniu może być zapisany nie tylko twój charakter, ale też… potencjał seksualny? Kliknij i poznaj temperament kobiet o najpopularniejszych imionach! Być może znajdziesz tam siebie lub swoją koleżankę…

Legenda świętej Barbary

Barbórka, inaczej nazywana Dniem Górnika, wywodzi się od świętej Barbary z Nikomedii, będącej patronką właśnie osób pracujących w kopalniach, ale również – o czym niewielu wie – żołnierzy, marynarzy, rybaków, więźniów i… dobrej śmierci.

Święta Barbara jest w Polsce, a zwłaszcza na południu kraju, jedną z częściej wspominanych świętych, ale większość faktów dotyczących jej życia i śmierci opartych jest na legendach i przekazach ustnych. Stąd też jej kult w kościele katolickim jest dość ograniczony, a obchody liturgiczne mają bardziej charakter lokalny.

Według legendy święta Barbara była córką bogatego kupca i mieszkała w Nikomedii, na terenie dzisiejszej Turcji. Żyła na przełomie III i IV wieku. Po nawróceniu się na chrześcijaństwo i przyjęciu chrztu została zamknięta w wieży przez ojca, który chciał tym sposobem nakłonić ją do wyrzeczenia się wiary. Tam Barbara miała być przetrzymywana i głodzona. Kiedy nie przyniosło to zamierzonego skutku, została skazana na śmierć. Wspomina się też, że święta przed egzekucją była biczowana i przypalana pochodniami. Kiedy pomimo tortur nie wyparła się wiary w Chrystusa, ścięto ją mieczem. Stąd też przedstawia się ją właśnie z mieczem, ale również z kielichem, krzyżem i pochodnią. Jaki ma to jednak związek z górnikami?

Ano taki, że według niektórych przekazów świętej Barbarze udało się przed egzekucją uciec z wieży. Schronić się miała w skale, która cudownie się przed nią otworzyła. Rozłupujący się samoistnie głaz? Czyż to nie idealny pretekst do wybrania Basi na patronkę górników?

Mimo rzekomego cudu jednak święta została ostatecznie znaleziona i zabita. Marnym pocieszeniem może być tu fakt, że jej ojciec, który własnoręcznie przeprowadził egzekucję, miał zginąć zaraz potem rażony piorunem.

» Nie tylko żywot Barbary jest pełen zagadek. Kliknij i przeczytaj o niesamowitych historiach związanych z innymi popularnymi świętymi!

Barbórka w kościele i poza nim

Początkowo Barbórka była świętem typowo liturgicznym. W połowie XVIII wieku w Tarnowskich Górach odbyły się pierwsze ceremonie ku czci świętej.

Co ciekawe, kult świętej Barbary był w kościele katolickim bardzo żywy do 1969 roku. Wówczas bowiem wprowadzono reformę katolicką, która… wykreśliła jej imię z litanii świętych!

Dopiero po latach Dzień Górnika wyewoluował do formy świeckich obyczajów, które na Śląsku są aktualne do dziś. Huczna impreza rozpoczyna się jednak bardzo przykładnie: uroczystą poranną mszą świętą. Dopiero po odprawieniu nabożeństwa, często przed figurą świętej Barbary, górnicy rozpoczynają jedyne w swoim rodzaju obchody. Głośne biesiady w karczmach piwnych, barwne pochody i liczne zabawy dla lokalnej społeczności to tylko część atrakcji przygotowywanych co roku 4 grudnia.

Foto: Pixabay

Barbórka, inaczej nazywana Dniem Górnika, jest świętem dość intensywnie zakorzenionym w polskiej tradycji. Szczególnie hucznie obchodzono ją w PRL-u – o czym z pewnością wiele z naszych czytelniczek pamięta.

» Znasz wszystkie polskie uroczystości? Założymy się, że można cię jeszcze zaskoczyć! Kliknij i dowiedz się wszystkiego o upiornym prasłowiańskim święcie dziadów!

Jak obchodzimy Barbórkę?

Barbórkowe zwyczaje kultywowane były głównie w czasach PRL-u, kiedy to górnicy mogli liczyć na wiele przywilejów i cieszyli się ogromnym szacunkiem ze strony społeczeństwa. To właśnie z ubiegłego wieku pochodzi większość znanych dzisiaj tradycji barbórkowych.

Foto: Silar

Dniu Górnika towarzyszą liczne występy artystyczne, wystawy, a także imprezy dla górników i ich rodzin. Tradycyjną zabawą jest chociażby tzw. „skok przez skórę” wykonywany przez nowoprzyjętych pracowników kopalni. Aby stać się członkami społeczności, muszą oni przeskoczyć przez rozciągniętą skórę lisa.

» Jakie jeszcze tradycje wiążą się ze znanymi świętymi? Kliknij i przeczytaj, jakie tajemnice kryje w sobie… Święty Mikołaj!

Innym znanym zwyczajem barbórkowym są karczmy piwne. W ramach tej tradycji zebrani zasiadają przy dwóch stołach, dzieląc się na młodszych i starszych. Podczas biesiady górnicy, obowiązkowo ubrani w tradycyjne stroje, przekrzykują się nawzajem, opowiadają dowcipy i śpiewają pieśni. Trudno się dziwić, że karczmy piwne są dla wielu najważniejszym wydarzeniem Barbórki.

» A jak obchodzimy andrzejki? Kliknij i poznaj najdziwniejsze wróżby odprawiane w tym niezwykłym dniu!

W środkowej i północnej części kraju dzieci dowiadują się, co to jest Barbórka, właściwie tylko w szkołach, gdzie na zajęciach plastycznych wykonują charakterystyczne górnicze czapki. Dorośli z kolei jedyną okazję do hucznego świętowania tego dnia mają podczas imienin zaprzyjaźnionej Basi. Raczej nie uświadczą na nich górniczych tradycji, choć z drugiej strony spokojna domówka i tak często przekształca się w głośną i radosną karczmę piwną 😉

Planujecie coś na tegoroczny Dzień Górnika?

P.S. A jeśli planujesz wysłać bliskiej osobie SMS-a z życzeniami, koniecznie zerknij na naszą stronę główną: www.polka50plus.pl W kolumnie po prawej stronie znajdziesz gotowiec z rymowanymi życzeniami na każdy dzień miesiąca! Wystarczy, że wklepiesz go do telefonu i możesz wysłać zabawne życzenia drogiej solenizantce lub jubilatce. Na pewno wywoła uśmiech na jej twarzy!