Niska samoocena – jak z nią walczyć?
Lęk przed poproszeniem o pomoc, poczucie zagubienia i wyobcowania w większej grupie osób, małomówność, a do tego potliwość dłoni, uczucie ściskania krtani, ból brzucha i brak wiary we własne możliwości.
Te wszystkie sytuacje doskonale znają osoby cierpiące na niskie poczucie własnej wartości, która potrafi skutecznie utrudnić życie. Z czego więc wynika niska samoocena, jakie są jej objawy i jak z nią skutecznie walczyć?
Niskie poczucie wartości – objawy, które mogą wskazywać na jego występowanie
Pomimo tego, że niska samoocena dotyka dużą część społeczeństwa, jej objawy nie są oczywiste. Niekiedy bowiem z pozoru przebojową, brylującą w towarzystwie osobę, może także dotykać obniżona samoocena.
Istnieją czynniki, które mogą wskazywać, że u danej osoby występuje niska samoocena. Objawy te to najczęściej:
- brak tolerancji na krytykę,
- czarnowidztwo,
- krytyczne podejście do samego siebie,
- brak wiary we własne możliwości,
- odrzucanie propozycji motywowane przekonaniem osoby, że nie zdoła ona podołać danemu zadaniu,
- małomówność, zwłaszcza w grupie nieznanych osób,
- unikanie nowych miejsc i sytuacji.
O tym, że bardzo niska samoocena dotyczy kogoś, możemy więc mówić, kiedy wymienione objawy są zauważalne u niej niemal stale, bez względu na sytuacje życiowe czy też kontekst, w jakim one występują.
Z czego może wynikać zaniżona samoocena?
Najczęściej niska samoocena wynika z negatywnych doświadczeń w życiu, które mogły mieć miejsce zarówno już w samym dzieciństwie, jak i dorosłym życiu. Niekiedy zdarza się bowiem tak, że osoby mające o sobie dobre zdanie zmieniają je wskutek odniesionej porażki na polu zawodowym lub prywatnym.
W psychologii wśród najpopularniejszych negatywnych doświadczeń, które najczęściej wpływają na niskie poczucie wartości, wyróżnia poniższe czynniki.
Pierwszym z nich jest systematyczne karanie, zaniedbywanie potrzeb oraz krytykowanie w wieku dziecięcym przez rodziców lub bliskie osoby. Dziecko, któremu nie jest poświęcana dostateczna ilość czasu lub otrzymuje uwagę wyłącznie, kiedy na to zasługuje w subiektywnej ocenie innych, buduje swoje poczucie wartości na podstawie tych doświadczeń. Myśli, że samo w sobie nie jest dostatecznie dobre, aby je kochać i szanować. Z takim przekonaniem wstępuje bardzo często w późniejsze, dorosłe życie i kieruje się nim w trakcie swojego postępowania.
Kolejną przyczyną niskiej samooceny może być brak akceptacji przez grupę rówieśniczą, która zaraz po rodzicach odgrywa jedną z największych roli w budowaniu poczucia swojej wartości młodego człowieka. Odrzucenie, wyśmiewanie przez grupę, a niekiedy nawet przemoc fizyczna mocno odbijają się bowiem na samoocenie osób cierpiących w późniejszym czasie z powodu jej niskiego poziomu.
Wśród przyczyn niskiej samooceny wyróżnia się także niepowodzenia zawodowe, brak osiągnięcia upragnionego awansu, utrata pracy czy też niepodołanie zbyt dużej ilości obowiązków. Osoby borykające się z brakiem swojej wartości w takich sytuacjach szukają winy za niepowodzenia wyłącznie w sobie, odrzucają wszelkie inne racjonalne przyczyny, na które nie mogli mieć wpływu, takie jak kryzys ekonomiczny, brak dostępu do odpowiedniej liczby informacji czy nepotyzm.
Jakie skutki może przynieść zaniżona samoocena?
Obniżona samoocena dla niektórych nie jest dostatecznym powodem do tego, aby szukać pomocy, należy jednak podkreślić, że jej występowanie może w znaczny sposób utrudnić codzienne życie i wpłynąć negatywnie na wiele jego aspektów. Osoby z niskim poczuciem własnej wartości mają bowiem o wiele większe skłonności do trwania w związkach przemocowych lub wręcz przeciwnie unikania tworzenia jakichkolwiek relacji z innymi osobami. Problemem, jakim jest niskie poczucie wartości, objawy i zachowania jej towarzyszące mogą stanowić także problem w pracy, gdyż osoba na nie cierpiąca będzie unikać wszelkich nowych wyzwań, obawiając się porażki i umniejszając swoje umiejętności. W efekcie takie zachowania doprowadzają natomiast do powstania błędnego koła, które tylko utwierdza je w przekonaniu, że ich postrzeganie własnej osoby jest jak najbardziej słuszne. Niekiedy niska samoocena może więc doprowadzić nawet do ciężkiej depresji, dlatego tak ważne jest to, aby nie bagatelizować sygnałów świadczących o niej i szukać w razie jej występowania odpowiedniej pomocy.
Niska samoocena, leczenie pomoże?
Jak więc widać, niska samoocena jest o wiele bardziej złożonym problemem, niż mogłoby się to początkowo wydawać, a jej przyczyny mogą leżeć w różnych źródłach. Dlatego nie należy bagatelizować problemu, jakim jest niska samoocena. Jak z nią walczyć podpowiada także psycholog z Ośrodka Terapeutyczna Poradnia:
W walce z niską samooceną najważniejsze jest znalezienie źródła problemu. W takim przypadku niezwykle pomocna jest wizyta u psychologa, a niekiedy nawet dłuższy kontakt z psychoterapeutą, który pomoże przeanalizować daną sytuację i dojść do źródła problemu. W tym celu może on wykorzystywać różne metody pracy, jedną z nich jest psychoterapia humanistyczna, która koncentruje się na obecnych problemach pacjenta i pomaga dojść do źródeł emocjonalnych przeżywanej trudności, by je dopuścić, doświadczyć i na nowo ułożyć w sobie. W ten sposób w sytuacjach wzbudzających trudne uczucia pacjent będzie potrafił uporać się z pojawiającymi się emocjami tak, by go na nowo nie przytłoczyły i np. nie spowodowały wycofania się z kontaktu z drugą osobą.
Podsumowując, niskie poczucie własnej wartości to problem, który może w skuteczny sposób obniżyć jakość życia, a nawet znacznie je utrudnić, dlatego też nie należy go ignorować i w razie jego występowania udać się do specjalisty, jakim jest psycholog lub psychoterapeuta. Dzięki temu możliwe będzie pozbycie się mylnej opinii o sobie i powrót do życia bez krzywdzącego samoosądu.
